Ekologia to dziś nie tylko moda, ale przede wszystkim konieczność. Zjawiska globalnego ocieplenia, efektu cieplarnianego, zanieczyszczenia gleby, wód i powietrza, kurczące się zasoby energetyczne, jeszcze niedawno znane głównie z prasy, w ostatnich dekadach zaczęły bezpośrednio i nieraz boleśnie dotykać coraz większej części populacji żyjącej zwłaszcza w gęsto zaludnionych i wysoko rozwiniętych rejonach świata. Mieszkańcy tych krajów coraz lepiej zdają sobie sprawę z konieczności ochrony środowiska naturalnego przed skutkami rozwoju cywilizacyjnego. Wysiłkom tym przewodzi obecnie Europa. Unia Europejska dąży do wypracowania międzynarodowych porozumień, których celem jest powstrzymanie zmian klimatu przez stabilizację emisji gazów cieplarnianych do 2020 r., a następnie do 2050 r. ograniczenie tej emisji co najmniej o połowę wartości z 1990 r.

 

Działania europejskie dla ochrony klimatu
W 2000 r. Unia Europejska wdrożyła Europejski Program w Sprawie Zmian Klimatu (ECCP). Jego celem jest określenie efektywnych środków na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla. Wyznaczone zostały maksymalne roczne pułapy emisji dla ponad 10,5 tys. elektrowni i zakładów przemysłowych zużywających najwięcej energii, które odpowiadają za niemal połowę całkowitej emisji dwutlenku wegla w krajach UE. Podjęto też działania zmierzające do obniżenia zużycia energii w budynkach oraz obniżenia zużycia paliw przez samochody.
Konsekwencją tych działań było przyjęcie w 2008 r. pakietu klimatyczno-energetycznego, który zawiera zbiór ambitnych celów i propozycje podjęcia szeregu konkretnych działań dla ich osiągnięcia. Europa zobowiązała się do 2020 r. obniżyć emisję gazów cieplarnianych przynajmniej do poziomu 20% poniżej wartości z roku 1990, a zobowiązanie to wzrośnie do 30% jeżeli na takie warunki zgodzą się inne kraje uprzemysłowione.
 
Mniejsze zużycie energii elektrycznej to ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
Jedną z głównych przyczyn zmian klimatycznych na Ziemi są gazy cieplarniane, głównie dwutlenek węgla, powstający i emitowany do atmosfery ziemskiej w wyniku spalania paliw stałych w elektrowniach konwencjonalnych, podczas produkcji energii elektrycznej. Równocześnie światowe zasoby takich paliw stałych kurczą się niebezpiecznie, a rozwój energetyki atomowej budzi uzasadnione obawy.

Trudno byłoby wymienić wszystkich światowych odbiorców zużywających energię elektryczną, ale zapotrzebowanie na nią jest sumą zużycia różnorodnych światowych odbiorców i każda, nawet najmniejsza oszczędność jest warta starań. Jednym ze znaczących odbiorców energii elektrycznej jest oświetlenie. Na początku XXI w. zużycie energii elektrycznej na oświetlenie w skali globalnej wynosiło 2650 TWh, co stanowiło 19% światowej konsumpcji. Poszczególne sektory gospodarki miały oczywiście różny udział w tym zużyciu.

 

Fakt, że tak duży udział w zużyciu energii elektrycznej na cele oświetleniowe mają budynki mieszkalne i gospodarstwa domowe może być zaskoczeniem, ale równocześnie uświadamia jak wielki potencjał oszczędności drzemie w zmianie przyzwyczajeń przeciętnych konsumentów.

W obliczu globalnego rozwoju i konsumpcyjnego nastawienia społeczeństw, trudno spodziewać się ich samoograniczania i zachowania drastycznej dyscypliny w używaniu elektryczności. W tej sytuacji praktyczna droga do zahamowania wzrostu zużycia energii elektryczne, a co za tym idzie emisji dwutlenku węgla, która jej towarzyszy, prowadzi przez wprowadzenie obowiązku używania odbiorników o wysokiej skuteczności przetwarzania, np. wysoko skutecznych źródeł światła i opraw oświetleniowych. Często wymaga to niestety przełamania naturalnego kierowania się przy decyzjach zakupowych i inwestorskich jedynie niską ceną zakupu zamiast np. analizą kosztów eksploatacji i konserwacji.

Wysoka skuteczność przetwarzania energii elektrycznej w odbiornikach, w tym także w sprzęcie oświetleniowym, wiąże się z pojęciem jego efektywności energetycznej.

 

Efektywność energetyczna oświetlenia bez uszczerbku dla ilościowych i jakościowych cech oświetlenia
Dążenie do energetycznej efektywności oświetlenia nie może być ślepe. Działania zmierzające do ograniczania zużycia energii elektrycznej nie mogą powodować obniżenia ilościowych i jakościowych cech oświetlenia. Wprost przeciwnie, jednym z nieodłącznych celów każdej modernizacji oświetlenia powinna być poprawa tych cech przy równoczesnej racjonalizacji zużycia energii elektrycznej przez maksymalne wykorzystanie możliwości tworzonych dzięki wykorzystaniu nowoczesnych źródeł światła, opraw oświetleniowych, systemów sterowania, a także światła dziennego we wnętrzach.
 
Efektywność energetyczna w Polsce
Ostatnie kilkanaście lat w Polsce to okres ogromnego postępu w zakresie efektywności energetycznej. Wskaźnik Energochłonności Produktu Krajowego Brutto spadł w tym czasie blisko o 1/3. Sukcesy zanotowano przede wszystkim w zakresie przedsięwzięć termomodernizacyjnych, modernizacji oświetlenia ulicznego oraz optymalizacji procesów przemysłowych. Efektywność energetyczna polskiej gospodarki jest jednak nadal około 3 razy niższa niż w najbardziej rozwiniętych krajach europejskich i około 2 razy niższa niż średnia w krajach Unii Europejskiej. Dodatkowo, zużycie energii pierwotnej w Polsce, odniesione do liczebności populacji, jest niemal 40 % niższe niż w tzw. krajach starej piętnastki. Potencjał w zakresie oszczędzania energii w Polsce jest więc nadal ogromny.


Autor: Marek Kołakowski (LIGHTING.PL)