 |
|
| fot. PIXABAY |
Oświetlenie w miejscu pracy powinno umożliwiać pracownikom wykonywanie różnorodnych zadań w sposób efektywny. Wyposażenie miejsca pracy i jej charakter mają istotne znaczenie dla projektantów oświetlenia wnętrz.
Należy uwzględniać różnorodność czynności wykonywanych w całej przestrzeni biura. Podczas gdy jedno z pomieszczeń może służyć do pracy na deskach kreślarskich, w drugim może odbywać się praca wyłącznie na komputerach i urządzeniach mobilnych, a przecież jest jeszcze sala konferencyjna w której odbywają się rozmowy i długie spotkania. Nasz wzrok nie może męczyć się przez długi okres czasu niezależnie od wykonywanych czynności. Oświetlenie biura wpływa nie tylko na wygląd pomieszczeń, ale też na poziom wydajności pracowników. Przy projektowaniu oświetlenia należy zatem uwzględnić odpowiednią widoczność jak i estetykę pomieszczenia. Dlatego podczas projektowania oświetlenia ważne jest, aby podzielić pracę na część związaną z zadaniami wzrokowymi i część związaną z otoczeniem świetlnym.
Efekt wizualny przestrzeni biurowej zależy od różnic w postrzeganych luminancjach i barwach obiektów w pomieszczeniu. Można to uzyskać dzięki różnym współczynnikom odbicia powierzchni i ich barwy. Zróżnicowane natężenie oświetlenia i efekty powstających cieni mają wpływ i są równie ważne dla odbioru przestrzeni. W celu zróżnicowania luminancji w pomieszczeniu stosuje się odpowiednie oprawy kierujące strumień świetlny właśnie na ścianę. Taka sytuacja powoduje wybielenie powierzchni i pojawia się efekt jaśniejszej ściany niż sufitu czy podłogi. To samo można zastosować dla zwiększenia luminancji w danym miejscu. Oczywiście zróżnicowanie luminancji w całym otoczeniu nie może być za duże, tak żeby nie rozpraszać uwagi.
Powyżej wspomniane zabiegi są pomocne wtedy, gdy chcemy uzyskać komfortowe miejsce do pracy tak, aby wzrok nie męczył się i skupienie zawsze pozostało na odpowiednim poziomie.
W celu starannego przygotowania miejsca pracy i późniejszego regularnego sprawdzania stanu oświetlenia tam, gdzie codziennie spędzamy większość dnia, służą nam urządzenia pomiarowe.
Zaczynając od podstawowych pomiarów natężenia oświetlenia możemy wykorzystać luksomierz T-10A. Jeżeli potrzebujemy weryfikować barwę światła, jej składowe widmowe i współczynniki oddawania barw to miernik CL-70f jest najlepszym narzędziem do tego celu.
 |
 |
| Luksomierz T-10A | CL-70F miernik natężenia oświetlenia CRI |
Barwa w miejscu pracy jest istotna. Zarówno kolor powierzchni wnętrza otoczenia pracy jak i kolor światła, czyli również skład widmowy zastosowanych źródeł. To właśnie barwa sprawia, że miejsce pracy może być bardziej interesujące i przyjemniejsze. Zawartość widmowa jest ważna szczególnie, gdy nasza praca wzrokowa jest związana z rozróżnianiem barw np. w laboratoriach czy działach kontroli jakości.
Przy projektowaniu odpowiedniego oświetlenia ogromne pole do popisu mają projektanci oświetlenia i wnętrz. Dysponując małym biurem poprzez odpowiednie zaaranżowanie wnętrza można sprawić, że będzie ono bardziej przestrzenne. Również istotne jest czy otoczenie pobudza nas do twórczej i witalnej pracy. W tym celu pomoże nam znajomość współczynników odbicia ścian, mebli i elementów wnętrz. Wymagania dotyczące tych parametrów opisane są szczegółowo w normie PN-EN 12464-1. Opisują dokładnie wymagania dla sufitu, mebli, ścian czy płaszczyzn pracy. Możemy również posłużyć się urządzeniami pomiarowymi. Na przykład, dzięki miernikowi CS-150 możemy zmierzyć barwę potrzebnych nam powierzchni i ich luminancję. Urządzenie standardowo posiada pamięć pomiarową i można porównywać ze sobą pomiary. Program komputerowy dołączony do miernika pozwala na archiwizowanie danych i ich przeglądanie. Miernik CS-150 jest wyjątkowo lekki i jego konstrukcja sprawia, że praca jest sprawna i szybka.
W celu sprawdzenia jakości oświetlenia wnętrz, w których pracujemy powinniśmy dysponować dokumentacją projektową. Podczas pomiarów należy zweryfikować: natężenie oświetlenia, stopień olśnienia, oddawanie barw i luminancję opraw.
Dla pomiarów natężenia oświetlenia wykonujemy je na wysokości zadania zgodnie z punktami siatki obliczeniowej z projektu. Pomiary wykonujemy bez udziału światła dziennego. W tym celu korzystamy z luksomierza T-10A. Posiada on możliwość odłączenia głowicy, co sprawia, że nie będziemy cieniować pomiarów. Ponadto luksomierz posiada standardowy otwór gwintowy do zamocowania na statywie. Dzięki temu możemy szybciej wykonać niezbędne pomiary. Jeżeli oczekiwane są pomiary barwy, to warto skorzystać z kolorymetru CL-200A, który jednocześnie zmierzy natężenie i barwę w wyznaczonym miejscu. Posiada on taką samą konstrukcję co luksomierz T-10A, czyli odłączana głowica i standardowy otwór gwintowany, które umożliwiają wykonanie sprawnie i szybko prawidłowych pomiarów. Jeżeli potrzebujemy rozbudować nasz układ pomiarowy tak, żeby mierzyć większą powierzchnię, to urządzenia T-10A i CL-200A można rozbudować nawet do 30 głowic pomiarowych i można współpracować z nimi poprzez komputer z poziomu arkusza Excel.
Norma PN-EN 12464-1:2004 dokładnie opisuje w jaki sposób ustalamy płaszczyznę roboczą, jak wyznaczyć punkty pomiarowe i jakie są warunki wykonywania badań. Dla pomiaru stanowisk pracy należy uwzględnić obszar pracy wzrokowej. Również trzeba ustalić jaki jest rodzaj płaszczyzny stosowany do tej pracy i w którym kierunku jest skierowany. Następnie musimy wyznaczyć obszar otoczenia w obrębie płaszczyzny roboczej. Przy pomiarach natężenia oświetlenia pamiętajmy, żeby sprawdzić i upewnić się, czy w badanym pomieszczeniu występuje praca z wysokimi maszynami i czy występują wysokie półki i regały. Jeżeli tak jest, to podczas pomiarów należy uwzględnić odpowiednią widoczność na każdej z wysokich półek i na odpowiedniej wysokości maszyny, na której jest wykonywana praca.
Istotnym punktem jest wykonanie wersyfikacji współczynników oddawania barw. W tym celu świetnie sprawdza się urządzenie CL-70f. Jest to przenośny i lekki miernik, który posiada obrotową głowicę. Dzięki niemu możemy zmierzyć poszczególne współczynniki oddawania barw jak i samą barwę źródła, natężenie i zawartość spektralnych długości fal. Miernik ten posiada dotykowy wyświetlacz i pamięć pomiarową. Przycisk do wykonania pomiaru znajduje się z boku urządzenia co sprawia, że trzymając urządzenie w jednej dłoni od razu mamy ją przygotowaną do wykonania pomiaru. Jest to niezwykle ułatwiający aspekt konstrukcji urządzenia dla wykonywania pomiarów.
Sprawdzanie luminancji oprawy to kolejny ważny aspekt podczas weryfikacji stanu oświetlenia we wnętrzach. Jest to szczególnie ważne wtedy, gdy w określonym otoczeniu pracujemy z ekranami
i monitorami. Sami doskonale wiemy z doświadczenia jak istotne jest odpowiednie oświetlenie w sali podczas prezentacji z projektora i możliwość wykonywania notatek przez uczestników. Jeżeli dostawca oprawy nie podał szczegółowych rozkładów kątowych to warto skorzystać z miernika LS-150. Posiada on konstrukcję taką jak wspomniany już w artykule model CS-150. Jego poręczność i niesamowicie łatwe pozycjonowanie miejsca pomiarowego to jego ogromna zaleta. Jest tak zaprojektowany, że osoba dokonująca pomiarów widziała miejsce, które zostanie zmierzone. Urządzenie ma precyzyjnie skonstruowany układ optyczny w ten sposób, żeby oświetlenie towarzyszące nie zostało uwzględnione do pomiarów, a tylko te które nas interesuje.
Drodzy Czytelnicy, w artykule przedstawiliśmy istotę oświetlenia we wnętrzach gdzie wykonywana jest praca. Doskonale zdajemy sobie sprawę, że widzenie zapewnia człowiekowi więcej informacji
o otaczającym nas świecie niż pozostałe nasze zmysły. Nieodpowiednie warunki oświetlenia powodują że pojawia się zmęczenie wzroku co z czasem prowadzi do podrażnienia oczu, podwójnego widzenia, zamazywania się obrazu, bólów głowy czy zmniejszenia akomodacji oka. Właśnie w celu uniknięcia takich problemów należy kontrolować oświetlenie. Podsumowując, oświetlenie niezbędne do pracy wzrokowej jest najważniejsze.
Jeżeli chcielibyście Państwo dowiedzieć się więcej, proszę skontaktować się z naszym biurem regionalnym we Wrocławiu lub wysłać do nas e-mail. Chętnie odpowiemy na wszystkie pytania.
Autor: Andrzej Wojtkowski
| Konica Minolta Sensing Europe B.V. Sp. z o.o. Oddział w Polsce ul. Skarbowców 23a 53-025 Wrocław tel: +48 71 734 52 11 e-mail: info.poland@seu.konicaminolta.eu WWW: www.konicaminolta.pl |
 |
