W dniach 11-12 czerwca firma Philips Lighting zaprezentowała około sześćdziesięciu europejskim dziennikarzom wynik pracy nad stworzeniem unikalnego oświetlenia Rijksmuseum (Muzeum Narodowego) w Amsterdamie. Odnowione muzeum, w całości oświetlone przez Philipsa, zostało udostępnione po gruntownej renowacji 13 kwietnia br., prezentując kolekcje mistrzów holenderskich takich jak Rembrandt i Vermeer. Philips jako jeden z głównych partnerów prac renowacyjnych, współpracował blisko z Rijksmuseum nad zaprojektowaniem oświetlenia ukierunkowanego na zapewnienie przyjemności odwiedzającym i spełnienie wymogów ochrony dzieł sztuki.
Muzea na całym świecie zmagają się z dylematem, muszą sprawić, aby dzieła sztuki były dostępne dla publiczności i prezentowane w jak najlepszym świetle, a równocześnie zachować je dla przyszłych pokoleń. Dlatego oświetlenie w muzeach odgrywa ważną rolę, wpływając na sposób w jaki sztuka jest postrzegana i na ogólne odczucie przyjemności odczuwane przez gości odwiedzających muzeum. Przy tym oświetlenie musi spełniać precyzyjne wymogi prezentacji i ochrony dzieł sztuki i to właśnie jest wyjątkowym wyzwaniem dla oświetlenia muzealnego.
Wspólne podejście do światła w „Nowym Rijksmuseum”
Oświetlenie „Nowego Rijksmuseum” było projektem szczególnie trudnym i skomplikowanym. Wymagało przede wszystkim wypracowania wspólnego podejścia do sprawy oświetlenia akceptowanego przez wszystkie strony biorące udział w projekcie renowacji Rijksmuseum. Było to szczególnie istotne z uwagi na nieograniczone możliwości oferowane przez zastosowaną tam technologię oświetlenia LED, charakteryzującą się wyjątkową elastycznością i wszechstronnością. Definicja „oświetlenia idealnego” dla ekspozycji dzieł sztuki jest subiektywna i powinna być rezultatem ciągłego dialogu pomiędzy wielu ekspertami, którzy dzięki temu byli w stanie razem osiągnąć pożądany efekt.
„Jesteśmy bardzo dumni z pracy nad tą innowacyjną i monumentalną renowacją w Rijksmuseum" - powiedział Rogier van der Heide, Dyrektor ds. Projektowania i Vice Prezes firmy Philips Lighting. „Rozwiązanie oświetleniowe jest wynikiem wyjątkowego, wspólnego wysiłku Rijksmuseum i architektów, z użyciem wiedzy Philipsa w zakresie sztuki i techniki oświetlania, pozwalającej na osiągnięcie wysokiej jakości światła, które naprawdę wydobywa szczegóły każdego dzieła."
Oświetlenie Rijksmuseum jest rzeczywiście rezultatem zbliżenia stanowisk różnych ekspertów z całego świata. Przy opracowaniu, zastosowaniu i wykonaniu oświetlenia, Philips ściśle współpracował z pracownikami muzeum, architektami z Wilmotte & Associés i Cruz y Ortiz przy zaprojektowaniu oświetlenia wnętrz muzeum, a także pracował wspólnie z Rijksgebouwendienst – Agencją Rządową, która jest właścicielem budynku, aby zrealizować oświetlenie zewnętrzne.
Philips i Rijksmuseum pracowali wspólnie z tymi wszystkimi partnerami projektu, gromadząc wiedzę w celu osiągnięcia jak najlepszych rezultatów projektu. Dla przykładu, Philips musiał przede wszystkim wykorzystać swoją wiedzę na temat oświetlenia, aby zinterpretować potrzeby początkowo określane przez kuratorów ekspozycji muzealnej w sposób bardzo ogólny, pomagając w doborze najodpowiedniejszych efektów i tworzeniu nastrojów tak, aby dopasować je z kolei do planów projektantów wnętrz, architektów i innych partnerów i w końcu zrealizować wizję „Nowego Rijksmuseum”.
Widzenie obrazów w rozdzielczości HD dzieki oświetlenia LED Philips’a
W 2011 roku Rijkmuzeum i Philips współpracowały przy oświetleniu obrazu Rembrandta „Straż nocna”, jednego z najlepiej znanych obrazów na świecie i centralnego eksponatu muzeum. Dla Philips’a i Rijksmuseum było to prototypowa próba oświetlenia malarskiego arcydzieła przy wykorzystaniu technologii LED. Po sukcesie tego przedsięwzięcia Philips i Rijksmuseum kontynuowały współpracę i stworzyły oświetlenie całego Rijksmuseum, wyłącznie przy pomocy oświetlenia LED.
Tradycyjnie do oświetlanie eksponatów muzealnych używane były żarówki halogenowe. Podczas gdy oświetlenie żarowe pięknie oddawało czerwone i ciepłe odcienie barw, to ocieplenie obrazu często odbywało się kosztem niebieskości i zieleni. Dzieła nabierały mocnego bursztynowego odcienia, nie pokazując bogactwa pełnej palety barw. Ten odcień bursztynu staje się przesadny jeszcze bardziej, gdy lampy żarowe są ściemniane dla osiągnięcia natężenia oświetlenia zgodnego ze standardami ochrony dzieł sztuki.
Jedną ze specyficznych cech oświetlenia zastosowanego w „Nowym Rijksmuseum” jest zmiana temperatury barwowej oświetlenia tak, aby kolory dzieł stuki były nieco bardziej wyraziste, dzięki bardziej neutralnie białej barwie światła, która likwiduje mocno bursztynowy odcień charakterystyczny dla tradycyjnego oświetlenia muzealnego.
Najnowsze oświetlenie LED firmy Philips wykorzystywane w muzeach ma również dwie bardzo wyraźne zalety:
- Po pierwsze oświetlenie LED charakteryzuje się znacznie bardziej zrównoważonym widmem światła niż to, które mogło być osiągane dotychczas. Dzięki dobremu oświetleniu LED można osiągnąć pożądany ciepły wygląd czerwieni i żółci, przy równoczesnym dobrym odbiorze barw niebieskich i zielonych.
- Po drugie percepcja barw w oświetleniu LED nie zmienia się w przypadku przyciemnienia oświetlenia w niektórych przypadkach, dzięki czemu utrzymana jest doskonała prezentacja dzieł sztuki w całym muzeum.
Jakość światła LED jest tak dobra, że widoczny jest większy zakres barw, co można porównać do efektu podobnego do oglądania obrazów w jakości „HD – high definitions”.
Najbardziej zaawansowane rozwiązanie oświetleniowe w muzeum sztuki
Rijksmuseum lub inaczej Muzeum Narodowe w Amsterdamie jest ogromnym kompleksem, zróżnicowanych architektonicznie budynków. Zgromadzona tam kolekcja sztuki obejmuje 7500 eksponatów prezentowanych w galeriach o powierzchni 9500 m². Aby uświadomić sobie skalę projektu, trzeba wiedzieć, że w tym największym projekcie renowacyjnym w 213-to letniej historii Rijksmuseum, do oświetlenia jego wnętrz użyto blisko pół miliona diod LED i 1,8 kilometra podświetleń LED.
Światło było potrzebne do osiągnięcia pełnej satysfakcji odwiedzających i do wydobycia unikalnych cech każdego dzieła sztuki. Dlatego oświetlenie każdego dzieła sztuki musiało być indywidualnie dopasowane i ustawione, aby zapewnić zwiedzającym jak najlepsze wrażenia.
Rozwiązanie oświetlenia wystawy wykorzystuje elastyczne możliwości cyfrowych źródeł światła LED połączonych z systemem sterowania oświetleniem, które pozwalają na kontrolowanie światła w całym muzeum za pomocą, łatwego w obsłudze, interfejsu WWW. Oznacza to, że pracownicy muzeum są w stanie kontrolować i ustawiać poziomu oświetlenia na poszczególnych dzieł sztuki tak, aby zapewnić odpowiednie zróżnicowanie wszystkich elementów w całym muzeum.
Tim Zeedijk, kierownik Wystaw w Rijksmuseum, przedstawił powody swojego wyboru: "W sercu wszystkich decyzji, które podejmujemy są dwa aspekty, wrażenia Gości odwiedzających muzeum i ochrona naszych dzieł sztuki. Wybraliśmy oświetlenia LED po pierwsze ze względu na wysoka jakość emitowanego światła, a po drugie z powodu odwzorowanie kolorów w oświetleniu LED, który jest bardzo zbliżone do światła dziennego. Pozwala to na oglądanie dzieł sztuki w najlepszym, możliwym świetle, tak aby wydobyć wszystkie kolory i szczegóły, które artysta chciał nam pokazać. Oświetlenie LED szczególnie dobrze przedstawia kontrasty wizualne i przestrzenność obrazów. Widzimy to w efektach oświetlenia naszych rzeźb, ale także obrazów malowanych techniką impasto, stosowaną w malarstwie olejnym lub akrylowym, polegającą na na nakładaniu grubych, wypukłych warstw farby. Na przykład, podczas oglądania prac Rembrandta, diody LED ujawniają więcej szczegółów."
Tim Zeedijk dodał również: "Istotną zaletą nowej generacji oświetlenia LED jest to, że w tym świetle prawie nie ma promieniowania cieplnego ani żadnego szkodliwego promienia UV emitowane na dzieła sztuki, co oznacza, że sztuka jest lepiej chroniona. Ponadto diody LED mają dłuższą trwałość i wymagają mniej konserwacji niż oświetlenie halogenowe, które jest powszechnie stosowane w muzeach. Co więcej, łatwość obsługi była również ważna dla naszych kuratorów sztuki. Philips oferuje rozwiązanie, które pozwala ściemniać pojedyncze oprawy oświetleniowe wykorzystujących iPad – rozwiązanie takie jest niezbędne w dynamicznym Rijksmuseum."
Philips dostarczył kompletne rozwiązanie oświetleniowe dla całego muzeum, w tym finalizację projektu oświetlenia, montaż wszystkich opraw oświetleniowych, uruchomienie systemu i ostateczne ustawienie i ogniskowanie światła. Pokazuje to wartość jaką Philips wniósł we współpracy ze wszystkimi zainteresowanymi stronami projektu, aby zapewnić kompleksową obsługę.